06 jan Duurzaamheid en koffie

In de wereld van koffie is nog veel te verbeteren. En dat is belangrijk, omdat we alleen al in Nederland gemiddeld zo’n drie koppen koffie per dag drinken. Sta je er wel eens bij stil waar de koffie eigenlijk vandaan komt en wie bijvoorbeeld de bessen plukt waar de bonen in zitten?

Bestrijdingsmiddelen

Op veel koffieplantages worden giftige bestrijdingsmiddelen gebruikt. De medewerkers hebben er geen beschermende kleding voor. Ook komen de bestrijdingsmiddelen vaak in het grondwater terecht. Zo komen zelfs mensen die in de omgeving van de plantages wonen in aanraking met het vervuilde water. Toch is het behoorlijk moeilijk om met
natuurlijke bestrijdingsmiddelen te werken. Koffieplanten zijn gevoelig en een verkeerde behandeling kan een hele oogst vernietigen. Dit betekent minstens een half jaar geen inkomsten voor de plantage. Bovendien zijn natuurlijke bestrijdingsmiddelen kostbaar. Ook duur is het voor plantages om een officieel biologisch-keurmerk te krijgen. Hiervoor zijn veel controles (audits) nodig en dat brengt hoge kosten met zich mee. Dit is voor veel plantages financieel niet haalbaar. Een ander probleem is dat fabrikanten van bestrijdingsmiddelen de koffieboeren op sluwe manieren overtuigen van de noodzaak van hun product. Als de boer eenmaal is begonnen met de bestrijdingsmiddelen kan hij soms niet meer terug, omdat de bodem is verpest.

Een bekend keurmerk voor biologisch geteelde producten is het Europees biologische keurmerk. Dit keurmerk staat verplicht op alle biologische producten die in de Europese Unie (EU) zijn geproduceerd. Het keurmerk maakt duidelijk dat het product voldoet aan de EU- regels voor biologische landbouw. Op producten van buiten de EU mag het keurmerk gebruikt worden, maar dat is niet verplicht.

Kenmerken zijn:

• Producten moeten voor minimaal 95% uit echte biologische ingrediënten bestaan.
• Het moet duidelijk zijn waar de ingrediënten precies vandaan komen.
• Er zijn geen chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt.
• Er is geen kunstmest gebruikt.
• Bij de productie van vlees is rekening gehouden met dierenwelzijn.

Producten met het Demeter-keurmerk en EKO-keurmerk voldoen aan dezelfde eisen als producten met het Europees biologische keurmerk.

Verder zijn er de volgende keurmerken vaak te vinden op verpakkingen van koffie:

Rainforest Alliance. Besteedt aandacht aan behoud van natuur en biodiversiteit en veilige omstandigheden.

UTZ Certified. Legt de focus op de verbetering van landbouwmethoden en arbeidsomstandigheden, maar heeft ook aandacht voor natuurbescherming.

Prijzen

Veel koffieboeren weten niet wat een eerlijke prijs is voor de oogst van hun koffiebonen. Ze hebben geen of onvoldoende zicht op de prijzen waarvoor het wordt verhandeld op de grote koffiebeurzen. Het gevolg is dat koffieboeren gemiddeld vaak maar zo’n € 2,- per kilogram koffiebonen overhouden, ofwel € 0,02 per kopje koffie. Dat is natuurlijk veel te weinig. Het mooiste is het wanneer de koffiebranderij de koffie zoveel mogelijk rechtstreeks inkoopt bij de plantage. Dit wordt Direct Trade genoemd. Op deze manier worden grote handelscoöperaties uitgeschakeld in het proces en krijgen de plantages veel betere prijzen. Soms zelfs ruim twee keer zo veel als op de koffiebeurzen. Wel is er nog aandacht voor nodig dat de hogere prijzen ook leiden tot betere salarissen voor de medewerkers.

Nog niet zo mooi als Direct Trade, maar al wel beter qua prijs voor de boeren zijn koffiemerken met het Fairtrade-keurmerk op hun verpakking:

Fairtrade (Max Havelaar). Benadrukt het sociaal- maatschappelijke element, oftewel heeft aandacht voordemocratie en eerlijke handel. Betaalt de boeren meer dan op de wereldmarkt en heeft ook aandacht voor het milieu.